Als zorgprofessionals maken we ons zorgen over de gezondheid van alle mensen, toekomstige generaties en de planeet. We moeten nú echt meer gaan doen. We zijn pragmatische idealisten, en ervan overtuigd dat we met elkaar op dit moment het verschil kunnen maken.
Op 1 juni verscheen het meest recente rapport van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) waarin zij oproept tot snel meer onderzoek voor planetaire gezondheid. Ook Skipr schonk hier aandacht aan. De urgentie is voelbaar: de klimaatcrisis is al hier, biodiversiteit staat zwaar onder druk, milieuvervuiling zorgt voor veel problemen en de maatschappij moet zich snel transformeren tot een duurzame samenleving die binnen de planetaire grenzen floreert.
Zorgen over de gezondheid
De klimaatcrisis is bovendien de grootste gezondheidscrisis van deze eeuw. Als zorgprofessionals maken we ons zorgen over de gezondheid van alle mensen, toekomstige generaties en de planeet. Wij zullen daarbij de eerste zijn om naar onszelf te kijken als onderdeel van het probleem: 7 procent van de landelijke CO2-uitstoot en veel vervuiling wordt veroorzaakt door de zorgsector. Dat moet anders.
Nú iets doen
Er wordt gewerkt aan allerlei klimaatwet- en regelgeving, maar zoals het KNAW-rapport stelt, ‘planetaire gezondheidsonderzoek’ staat nog in de kinderschoenen, en het handelen in lijn met deze grote opgaven ook. Gezien de forse overschrijding van bijna alle planetaire grenzen kunnen we niet wachten tot al het onderzoek is gedaan: we moeten NU echt meer doen.
De vraag is: hoe? We zijn pragmatische idealisten en ervan overtuigd dat we met elkaar op dit moment het verschil kunnen maken. Hiervoor hebben we – op basis van wetenschappelijke en maatschappelijke inzichten – een eenvoudige checklist geformuleerd voor al het werk dat iedereen in Nederland doet: in uw eigen huis, en waar u werkt in (semi-)publieke sectoren, bij midden- en kleinbedrijf of multinationals.
Checklist
De checklist stelt gezondheid van de mens en onze planeet centraal. Wij roepen lezers op: laten we al onze acties GROEN maken, oftewel: kunt u vijf keer ‘ja’ antwoorden als u uw beslissingen en handelen naast deze checklist legt?
Generatietoets: levert deze beslissing een duurzamere wereld op voor onze ((achter-)klein-)kinderen?
Rechtvaardig: verkleint deze beslissing de kansenongelijkheid in de samenleving, en sluit het niemand uit?
Overtuigend: draagt deze beslissing bewezen bij aan gezondheid en welzijn van mensen?
Ecologisch: heeft deze beslissing een zo klein mogelijke negatieve impact op het milieu, of is deze gunstig voor het milieu en de biodiversiteit?
Noodzakelijk: hebben we dit echt nodig, is het beter dan ‘niets doen’, hergebruik of een groener alternatief?
Niet wachten
Klimaatwetenschappers stellen dat het bijna te laat is, maar in de zorg gaan we vaker een gevecht aan op leven en dood, en winnen dat gelukkig vaak. Wachten tot al het onderzoek gedaan is, de politiek eruit is of nieuw beleid is geschreven, is geen optie en vergroot de financiële, sociale en gezondheidsproblemen waar we onszelf en toekomstige generaties mee opzadelen. Laten we NU starten met het GROENer maken van alle dingen die we al doen. Hoe te beginnen? Houd deze GROENe checklist in gedachten bij het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van plannen. Hang de checklist op bij het (virtuele) koffieapparaat, geef deze mee om uw jaarplan voor 2024 aan te toetsen, leg deze voor aan uw aannemer. Praat erover met vrienden, kinderen en buren. We kunnen geen dag langer wachten, als we nog een kans willen maken om van het rood in het groen te komen.
Door:
Joyce Browne, arts (niet praktiserend)-epidemioloog, universitair hoofddocent UMC Utrecht
Pauline de Heer, strategisch adviseur, Zorginstituut Nederland
Jorieke van der Stelt, huisarts en arts internationale gezondheidszorg en tropengeneeskunde (AIGT)
Annemarie Bergsma, verpleegkundige en docent hbo-verpleegkunde
Godelieve van Heteren, arts/internationaal senior-adviseur gezondheid, governance, PBF
Jopke Janmaat, arts, beleidsmedewerker Planetary Health UMC Utrecht
Arte Groenewegen, student Geneeskunde, CO2-assistent
Nora van Gaal, arts Medisch Milieukunde, AIOS Maatschappij + Gezondheid
Juliette Mattijsen, arts, projectmanager Planetary Health UMC Utrecht
Nynke Postma, intensivist-anesthesioloog
Dit blog verscheen op 13 juni 2023 op Zorgvisie.nl